Het internet staat vol met artikelen waarin gesteld wordt dat homeopathische middelen onwerkzaam zijn, omdat ze zover verdund zijn dat er niets meer in kan zitten. In zekere zin is dat waar. Er worden in de homeopathie vaak middelen gebruikt die zeer sterk verdund zijn.
Dat verdunnen gaat echter op een heel bepaalde manier, met stapsgewijze verdunningen die steeds krachtig worden geschud, zodanig dat er een informatieoverdracht plaatsvindt van de uitgangsstof op het oplosmiddel.
Informatie
Informatie is niet “stoffelijk”, tenminste niet op de manier waarop moleculen dat zijn. Deze pagina bestaat bijvoorbeeld alleen maar uit verschillende schakeringen licht en donker in bepaalde geometrische rangschikkingen. Niets stoffelijks dus. Maar ligt er een boodschap in besloten die door u begrepen kan worden. Het geschreven woord kan via het overdragen van informatie diepe veranderingen in u teweeg brengen; een spannend verhaal doet uw hart sneller kloppen en verstoort misschien uw nachtrust. Een filosofische verhandeling kan misschien blijvend uw kijk op het leven veranderen. Een verhaal over de effecten van voeding kan maken dat u voortaan andere voedingskeuzen zult maken.
Zoals het geschreven woord informatie overdraagt die door u bewust verwerkt wordt, draagt een homeopathisch middel informatie over die onbewust door uw systeem verwerkt wordt. Vanuit een homeopathische invalshoek kun je ziekte beschrijven in termen van een probleem op het gebied van het “besturingssysteem” van het lichaam. Een homeopathisch middel is dan als het ware een stukje software dat het besturingssysteem van het lichaam weer in balans kan brengen.
Water als informatiedrager
Homeopaten gaan er vanuit dat door het proces van geschudde verdunningen informatie van de uitgangsstof overgaat op het water dat als oplosmiddel gebruikt wordt. Watermoleculen zijn onderling verbonden door middel van waterstofbruggen. Onder toevoeging van de energie van het krachtig schudden wordt informatie van de uitgangsstof vastgelegd in patronen van deze waterstofbruggen.
De zo vastgelegde informatie is aan water gebonden overal in het lichaam beschikbaar, in tegenstelling tot de uitgangsstof. Ook is het niet in staat materiële schade aan te richten, daar het chemisch gezien vooral uit water bestaat. Zo luidt althans de theorie, die pas bedacht werd lang nadat het proces van verdunnen in de homeopathie proefondervindelijk effectief was gebleken.
Het verdunnen + schudden wordt potentiëring genoemd. Deze potentiëring werd aanvankelijk gebruikt om de schadelijkheid van giftige plantenextracten te verminderen. Bij toeval werd ontdekt dat je bij geschudde verdunning heel ver kunt gaan zonder dat het lichaam zijn reactie op het middel verliest.
Er bleken wel twee voorwaarden te zijn; de stof moest stapsgewijs onder krachtig schudden worden verdund en het middel moest in zijn werking precies gelijksoortig zijn aan de symptomen van de ziekte van de patiënt. Het bijzondere was, dat zo’n verdund middel vaak veel beter bleek te werken dan de oorspronkelijke stof en met veel minder bijwerkingen.
Te weinig moleculen?
Vanaf het ontstaan van de homeopathie was er in medische kringen al weerstand tegen deze bereidingswijze van de middelen. Er zat te weinig “stof” in. Ook vandaag de dag is de reguliere geneeskunde nog voornamelijk gebaseerd op chemie: het leven wordt gezien als een complex stelsel van chemische reacties. Als je daarin wilt ingrijpen heb je daar chemische middelen voor nodig. Middelen waar geen chemie in zit zijn dan nep.
Maar er zijn ook andere manieren om naar het menselijk organisme te kijken. Op een subtieler niveau kun je het lichaam zien als een veld van informatie. Deze informatie zorgt dat alle systemen van het lichaam onderling in balans blijven. Door daar op in te werken kan in geval van ziekte het functioneren van het hele systeem verbeterd worden. Een homeopathisch middel bestrijdt dan ook geen ziekte, maar herstelt de verstoorde balans die je vatbaar had gemaakt voor die ziekte.
Door ziekte naar gezondheid
Dat is echter niet voor alle aandoeningen geschikt; stel dat je ziek bent door gebrek aan een bepaalde voedingsstof, dan gaat homeopathie niet helpen. Bij acute ziekten heb je soms toch antibiotica nodig en in geval van kanker kom je vaak toch niet onder de chemotherapie uit.
Maar met uitsluitend chemische behandeling is er een kans dat de onderliggende verstoring, die mede aan de basis lag van een ontstane ziekte, onbehandeld blijft. Ziekte kan dan makkelijk weer de kop op steken, mogelijk op een heel ander niveau. Vanuit een homeopathisch perspectief is daarom een uitsluitend chemische behandeling “nep”; je lijkt weliswaar iemand te behandelen en je kunt een statistisch effect aantonen op een medisch nauw gedefinieerde aandoening bij grote groepen patiënten, maar dat zegt niets over de balans van het hele systeem bij deze ene patiënt.
De functie van de ziekte voor het hele systeem wordt ontkend; de ziekte moet worden bestreden en uitgeroeid. In de homeopathie gebruiken wij de ziekte juist als aangrijpingspunt om de gezondheid in ruimere zin te gaan verbeteren.
Placebo
Overigens is het placebo-effect ook een voorbeeld van hoe “informatie” een diepgaand effect op lichaam en geest kan hebben; het feit dat je weet dat je een behandeling ondergaat zorgt voor een hele reeks positieve effecten in je lichaam. Dat geldt voor iedere behandeling. Deze effecten kunnen aanzienlijk zijn en ook lang aanhouden; zo toonde Dr. Bruce Moseley uit Texas in de Verenigde Staten aan dat een nepoperatie bij artrose aan de knie een minstens zo goed effect had als een gangbare echte operatie. Dit effect hield ook op langere termijn stand.
Bij onderzoek naar de werkzaamheid van reguliere medicijnen zie je vaak dat van de groep die een namaakmiddel krijgt toegediend zo’n 40 % een aanmerkelijke vermindering van klachten ondervindt, terwijl dat percentage bij degenen die het echte middel nemen dan bijvoorbeeld 60% is; met andere woorden: heel vaak is het aandeel van het placebo effect bij reguliere middelen groter dan de chemische werking. Placebo wordt soms opgevat als “niet werkzaam”, maar in feite getuigt het placebo-effect van de enorme geneeskracht die in ons lichaam klaar ligt om geactiveerd te worden.
Je kunt je natuurlijk ook afvragen waarom wij niet altijd automatisch dit volledige potentieel kunnen benutten. Dat heeft weer te maken met de elders genoemde stagnaties (zie “gezondheidsklachten als ontwikkelingsproces”). Vaak is het gevolg van deze stagnaties in onze ontwikkeling dat ons systeem langdurig blijft hangen in een toestand van stress. Veel van onze lichamelijke en geestelijke vermogens worden dan gespendeerd aan het in stand houden van een voortdurende gereedheid om te vechten of te vluchten. Ongemerkt is vaak een groot deel van ons denken, voelen en handelen gebaseerd op angst. Als wij erin slagen een leven te gaan leven dat niet gebaseerd is op angst komt er enorm veel kracht vrij voor genezing. Als wij ons in volle overgave vanuit vertrouwen en een zich ontvouwend inzicht gaan ontwikkelen wordt dat door ons lichaam verstaan en zal het optimaal gebruik kunnen maken van zijn vermogens. Een diepwerkende homeopathische behandeling is een subtiele en effectieve manier om deze ontwikkeling te stimuleren en angst en stress achter je te helpen laten.